آموزش حسابداری مقدماتی -ماهیت حساب ها

مقدمه

در حسابداری دو طرفه (دوبل) هر حساب دارای یکی از ماهیت های 1- بدهکار 2- بستانکار و 3- بدهکار و بستانکار می باشد. قبل از تشریح ماهیت حسابها به طور کامل بهتر است ابتدا حساب را در حسابداری تشریح کنیم.

حساب چیست؟

به منظور طبقه بندی و کنترل دقیق فعالیت های یک کسب و کار، حسابدار اطلاعات فعالیت های مالی آن موسسه را تحت عناوینی دسته بندی می نماید که به آن عناوین حساب می گویند. شکل ساده حساب به صورت حرف انگلیسی T می باشد که ارقام ریالی اطلاعات مالی در سمت راست یا سمت چپ این T نوشته می شود که در اصطلاح حسابداری ثبت رقمی در سمت راست یک حساب را  بدهکار کردن حساب و ثبت رقمی در سمت چپ حساب را  بستانکار حساب می نامند. در پایان نیزپس از جمع زدن اعداد هر سمت و مقایسه آنها با یکدیگر مانده حساب را مشخص می نمایند. اگر جمع ارقام سمت راست حساب T بیشتر از جمع ارقام سمت چپ آن باشد مانده حساب بدهکار می گردد و اگر جمع ارقام سمت چپ حساب T بیشتر از جمع ارقام سمت راست گردد مانده بستانکار می شود.

قسمت های مختلف یک حساب:

1- عنوان حساب که مشخص می نماید اطلاعات مندرج در آن حساب متعلق به کدام یک از اجزای معادله حسابداری است. (به طور مثال حساب موجودی نقد و بانک )

2- طرف راست حساب که در اصطلاح حسابداری آن را طرف  بدهکار می نامند.

3- طرف چپ حساب که در اصطلاح حسابداری آن را طرف  بستانکار می نامند.

بدهکار و بستانکار کردن حساب ها چگونه است ؟

بدهکار و بستانکار کردن حساب های یک کسب و کار توسط حسابدار تابع معادله اساسی حسابداری  ( داراییها = بدهی ها + سرمایه )  است. طبق پیش فرض های پذیرفته شده دارایی ها در سمت راست T  و بدهی ها در سمت چپ T قرار داده می شوند. در نتیجه با توجه به اینکه کدام سمت معادله حسابداری افزایش یا کاهش می یابد بدهکار و بستانکار شدن حساب متفاوت است.

ثبت افزایش و کاهش دارایی ها

افزایش دارایی ها در سمت راست حساب T  ( سمت بدهکار ) ثبت می گردد و کاهش دارایی ها در سمت چپ حساب T (سمت بستانکار ) ثبت می گردد

ثبت افزایش و کاهش بدهی ها و سرمایه

با توجه به اینکه بدهی ها و سرمایه در نقطه مقابل دارایی ها قرار دارند به سادگی می توان تشخیض داد که قاعده بدهکار و بستانکار شدن آنها دقیقاً برعکس دارایی ها می باشد; بنابراین :

افزایش بدهی ها و سرمایه در سمت چپ حساب T ( سمت بستانکار ) ثبت می گردد و کاهش بدهی ها و سرمایه در سمت راست حساب T (سمت بدهکار ) ثبت می گردد.

ماهیت حسابها در معادله حسابداری

ماهیت دارایی ها

با توجه به اینکه دارایی ها با افزایش بدهکار می شوند و با کاهش بستانکار می توان نتیجه گرفت که ماهیت دارایی ها همیشه بدهکار است. به بیان ساده تر اگر ارقام ریالی سمت راست T ( سمت بدهکار) را جمع بزنیم و جمع ارقام ریالی سمت چپ T ( سمت بستانکار) را از آن کم کنیم باقیمانده ( مانده حساب ) صفر یا  بدهکار خواهد بود.

ماهیت بدهی ها و سرمایه

با توجه به اینکه بدهی ها و سرمایه  با افزایش بستانکار می شوند و با کاهش بدهکار می توان نتیجه گرفت که ماهیت بدهی ها و سرمایه همیشه بستانکار است. به بیان ساده تر اگر ارقام ریالی سمت راست T (سمت بدهکار)  را جمع بزنیم و از جمع ارقام ریالی سمت چپ T (سمت بستانکار)  کم کنیم باقیمانده ( مانده حساب )  صفر یا بستانکار خواهد بود.

نکته:

علاوه بر دارایی ها، بدهی ها و سرمایه حسابهای دیگری نیز وجود دارند که در بخش های بعدی آموزش ضمن توضیح آن حسابها، ماهیت آنها نیز معرفی می گردد ( مانند حسابهای هزینه، درآمد، خرید ، فروش و … )